گاهی اوقات می‌بینیم پاسپورت و ویزا با یک‌دیگر اشتباه گرفته می‌شوند. این دو سند کاملا مجزا از یک‌دیگر هستند که البته یک وجه اشتراک مهم دارند. برای مسافرت‌های بین‌المللی هم به ویزا نیاز دارید و هم به پاسپورت.
شهروندان کشورهایی که با هم توافق‌نامه‌های ویزا دارند، می‌توانند بدون ویزا به آن کشورها سفر کنند. اگرچه مسافرت بین‌المللی بدون داشتن پاسپورت معتبر یک امر بسیار نادر است. در این مطلب، به تفاوت ویزا و پاسپورت می‌پردازیم.
پاسپورت چیست؟
پاسپورت یک مدرک هویتی رسمی است که در آن نام، نشانی، عکس و اطلاعات مربوط به تاریخ و محل تولد فرد درج شده است. علاوه بر اطلاعات شخصی، یک پاسپورت شامل چندین صفحه خالی برای ماموران مهاجرتی است. هر بار که از کشور خارج می‌شوید و در طول یک مسافرت بین‌المللی به کشور دیگری وارد می‌شوید، این صفحات مهر می‌خورند. پاسپورت از سوی دولت یک کشور برای شهروندانی صادر می‌شوند که تبعه آن کشور باشند. در سفرهای بین‌المللی تقریبا همیشه به پاسپورت نیاز دارید. اگر پاسپورت معتبر نداشته باشید، مقامات گمرک و مهاجرت می‌توانند از ورود یا خروج شما به کشور جلوگیری کنند.
البته یک استثنا برای الزامی بودن همراه داشتن پاسپورت در سفرهای بین‌المللی وجود دارد که مربوط به قوانین منطقه شینگن است. توافق‌نامه شینگن که 26 کشور در آن حضور دارند، این اجازه را می‌دهد تا در کشورهای عضو شینگن بتوان بدون پاسپورت سفر کرد. با وجود فراهم بودن امکان سفرِ بدون پاسپورت در کشورهای عضو شینگن، ممکن است نتوانید بدون پاسپورت سفر هوایی داشته باشید زیرا اکثر هواپیمایی‌ها برای صدور مجوز سوار شدن به هواپیما باید پاسپورت شما را ببینند.
ویزا چیست؟
ویزا یک مجوز رسمی است که دولت‌ها برای ورود اتباع خارجی به کشورشان صادر می‌کنند. اعتبار ویزا بین 10، 30، 60 و 90 روز و حتی مدت زمان طولانی‌تر متغیر است اما به محض منقضی شدن تاریخ ویزا دیگر نمی‌توانید در کشوری که برایتان ویزا صادر کرده، اقامت داشته باشید. برای گرفتن ویزا به چندین عامل ضروری نیاز دارید که این موارد الزامی در هر کشور می‌تواند متفاوت باشد.
اکثر کشورها ویزاهای توریستی، تجارتی، ترانزیتی، کاری یا تحصیلی صادر می‌کنند. برخی کشورها نیز به شهروندان کشورهایی خاص اجازه ورود بدون ویزا می‌دهند. کشورهایی هم هستند که به محض ورود به آن‌جا می‌توانید در فرودگاه ویزا دریافت کنید.
تفاوت ویزا و پاسپورت
پاسپورت یک مدرک هویتی رسمی است که از سوی دولت برای شهروند تبعه آن کشور صادر می‌شود اما ویزا یک مجوز رسمی است که از سوی دولت خارجی برای شخص صادر می‌شود تا بتواند به صورت قانونی وارد آن کشور خارجی شود. پاسپورت برای خروج شخص از کشور یک مدرک ضروری است اما ویزا به شخص امکان می‌دهد تا بتواند وارد یک کشور خارجی شود.
بارها شده که اشخاص مسافر درباره کاربرد و زمان نیاز به پاسپورت و ویزا سردرگم شده‌اند. برای جلوگیری از این گمراهی، بهتر است همیشه پاسپورت خود فارغ از این‌که مقصد شما به پاسپورت نیاز دارد یا نه را نگه دارید. به این‌صورت اگر هنگامی که یک مقام رسمی در کشور خارجی یا کارمند هواپیمایی خواستار دیدن پاسپورت شما باشد، با استرس و ناراحتی روبه‌رو نخواهید شد. علاوه‌براین فراموش نکنید پیش از سفر و درخواست برای ویزا، در خصوص کشور مقصدتان تحقیق کنید.
انواع پاسپورت
صدور نوع پاسپورت به عواملی متنوع از حرفه، وضعیت فرد یا دلیل درخواست بستگی دارد. انواع پاسپورت‌ها به شرح زیر هستند:
- پاسپورت عادی: پاسپورت‌های عادی برای تمام شهروندان عادی یک کشور صادر می‌شوند.
- پاسپورت خدمت: این نوع پاسپورت برای مقامات دولتی صادر می‌شود. وابستگان مقامات دولتی نیز می‌توانند این نوع پاسپورت را دریافت کنند.
- پاسپورت دیپلماتیک: پاسپورت‌های دیپلماتیک برای دیپلمات‌های کشورها جهت سفرهای بین‌المللی صادر می‌شوند. این نوع پاسپورت‌ها به دارنده امکان اقامت در کشورهای خارجی برای گذراندن دوره ماموریت را می‌دهند. وابستگان دیپلمات‌ها نیز می‌توانند این نوع پاسپورت را دریافت کنند. البته باید گفت داشتن این نوع پاسپورت، مصونیت دیپلماتیک در کشور خارجی را برای شخص دارنده به همراه نخواهد داشت. در خصوص امتیازات دیپلماتیک باید کشور مقصد مذاکره شود.
- پاسپورت خانوادگی: پاسپورت‌های خانوادگی مدارکی مشترک هستند که به یک خانواده اجازه سفرهای بین‌المللی را می‌دهند. پاسپورت خانوادگی در اختیار یک نفر خواهد بود و بقیه اعضای خانواده در سند سفر درج می‌شوند. این نوع پاسپورت در گذشته رایج بود اما امروزه اکثر کشورها برای والدین و فرزندان پاسپورت‌هایی جداگانه صادر می‌کنند.
- پاسپورت تجمیعی: این نوع پاسپورت برای افرادی که به شکل گروهی سفر می‌کنند، صادر می‌شود. مثال این مورد، گروهی از دانش‌آموزان هستند که برای یک اردوی مدرسه به کشوری دیگر سفر می‌کنند.
- پاسپورت اضطراری: این نوع پاسپورت برای کسانی صادر می‌شود که پاسپورت‌شان گم شده یا به سرقت رفته است. پاسپورت اضطراری معمولا یک مدرک موقت است که امکان یک سفر خارجی فوری را فراهم می‌کند. در صورتی که پاسپورت واقعی تحویل شود، پاسپورت اضطراری منقضی خواهد شد.
انواع ویزا
ویزا انواع متفاوتی دارد که با توجه به هدف سفر صادر می‌شوند.
- ویزای ترانزیتی: ویزای ترانزیتی به مسافر فقط این امکان را می‌دهد که در طول سفرش به مقاصدی دیگر، از آن کشوری که ویزای ترانزیتی گرفته عبور کند. معمولا این نوع ویزا 24 ساعت اعتبار دارد اما می‌تواند تا 2 هفته هم تمدید شود.
- ویزای توریستی: یک ویزای توریستی معمولا برای 30 الی 90 روز صادر می‌شود تا افراد بتوانند با هدف گردشگری مسافرت کنند. برخی کشورها هستند که ویزای توریستی 10 ساله به شرط ورودهای دوره‌ای و مستمر صادر می‌کنند.
- ویزای تحصیلی: این نوع ویزا برای دانشجویانی که می‌خواهند در خارج از کشور تحصیل کنند، صادر می‌شود. ویزای تحصیلی در طول برنامه تحصیلی فرد دانشجو معتبر است.
- ویزای کاری: ویزاهای کاری از سوی کارفرماهای حاضر در کشور خارجی تهیه می‌شوند. یک ویزای کاری تا پایان قرارداد کار اعتبار دارد و بدیهی است که با تمدید قرارداد و پروژه، ویزای کاری هم تمدید می‌شود.
- ویزای تعطیلات کاری: این نوع ویزا به مسافران امکان سفر به کشور خارجی و کار در صنایعی خاص را می‌دهد که معمولا برای یک یا دو سال اعتبار دارند.
- ویزای تجارتی: ویزاهای تجارت برای کسانی که هدف برپا کردن تجارت در کشور خارجی را دارند، صادر می‌شود. اعتبار مدت زمان این ویزا به نوع تجارت و مقصد فرد متقاضی بستگی دارد. اعتبار ویزاهای تجارتی می‌تواند تا چندین ماه افزایش یابد.
- ویزای مهاجرت: ویزای مهاجرتی به شخص این امکان را می‌دهد تا بتواند مجوز اقامت دائم را در یک کشور خارجی بگیرد.
- ویزای بازنشستگی: افرادی که در سن بازنشستگی هستند و تمکن مالی لازم برای بازنشستگی در خارج از کشور را دارند، می‌توانند این نوع ویزا را دریافت کنند تا در یک کشور خارجی بازنشسته شوند.
- ویزای زیارتی: این نوع ویزا برای مسافرت‌های زیارتی و مذهبی مثل سفر حج صادر می‌شود.
انواع خاص اسناد برای مسافرت خارجی
- گواهی هویت: اسناد مسافرتی که برای افراد غیر شهروند/بدون تابعیت صادر می‌شود (برای مثال، پاسپورت نانسن).
- سند مسافرتی پناهندگی: این نوع سند برای افرادی صادر می‌شود که پناهنده هستند و نمی‌توانند از پاسپورت ملیت خود استفاده کنند.
- سند مسافرتی اینترپل: ماموران اینترپل جهت تحقیقات فرا مرزی می‌توانند با استفاده از این سند، مسافرت بین‌المللی بی‌دردسری داشته باشند.
- مجوزهای سفر: این اسناد برای ساکنان کشورهایی است که بنا به شرایط شخصی نمی‌توانند از پاسپورت خودشان استفاده کنند. برای مثال مجوز ورود دوباره به ژاپن یا Immicard استرالیا.
- سند مسافرت چینی: جمهوری خلق چین به جای پاسپورت‌های معمول، این نوع اسناد را جهت مسافرت برای شهروندانش صادر می‌کند.
چگونه ویزا بگیریم؟
برای گرفتن ویزا ابتدا باید با مراجعه به کنسول‌گری یا سفارت کشور مربوطه، درخواست بدهید. علاوه بر داشتن پاسپورت معتبر، باید شرایط لازم برای گرفتن ویزا را هم داشته باشید یعنی ضمن پرداخت مبالغ درخواستی، باید تمام مدارک لازم را ارائه کنید. پیش از ثبت درخواست برای ویزا باید مطمئن شوید که پاسپورت شما از زمان خروج از کشور حداقل برای سه ماه دیگر اعتبار داشته باشد.
پس از گرفتن ویزا چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورتی که درخواست ویزای شما از سوی کنسول‌گری یا سفارت تایید شود، پاسپورت شما یا مهر می‌خورد و یا این‌که یک سند جداگانه ویزا به شما تحویل می‌شود. در صورتی که ویزای الکترونیکی دریافت کرده‌اید، باید آن را پرینت کنید.
سخن پایانی
اگر می‌خواهید در فرودگاه‌ها یا مرزها دچار تشویش و ناراحتی نشوید، همیشه در سفرهای خارجی پاسپورت معتبر به همراه داشته باشید. اگر پیش از سفر درباره قوانین مربوط به گرفتن ویزای کشور مقصد اطلاعات کسب کنید و همیشه پاسپورت‌تان همراه‌تان باشد، یعنی آمادگی کامل برای سفر کردن را دارید. سفر خوش!